Onlangs zat ik bij een schoolleider aan tafel. Het gesprek ging over het aanstaande schoolbezoek van de bestuurder. Mijn insteek: leuk toch; kun je laten zien wat jullie doen, hoe hard er gewerkt wordt, wat de ontwikkelingen op school zijn. En ik weet dat ze daar mooi werk verrichten.
Na meerdere jaren van minder aandacht voor de kwaliteit van het onderwijs zijn alle kwetsbaarheden nu in beeld, is er onderzocht aan welke knoppen er gedraaid moet worden en wordt er inmiddels flink gedraaid aan diezelfde knoppen.
De schoolleider zat er anders in: ‘Ze weten toch wat we doen, waarom moet ik mij dan toch weer verantwoorden?’ en ‘Dan worden we vast weer afgerekend op de opbrengsten die nog steeds onder de maat zijn.’. Die negatieve gedachten zie ik bij leerkrachten ook; bijvoorbeeld bij klassenbezoeken door de directeur of iemand van buiten. Of wanneer de opbrengsten met z’n allen besproken worden.
Ik hoor het vaak. Leerkrachten en schoolleiders die zich zorgen maken over de opbrengsten van het onderwijs. En dan roepen dat ze worden afgerekend. Hebben ze dan geen vertrouwen in me? Antwoord van de andere kant: natuurlijk wel. Maar ik wil wel voorbeelden zien van wat er wel goed gaat, van het ontwikkelproces en de dingen die nog niet lukken; de fouten die gemaakt worden en de lessen die daaruit getrokken worden. Praten over kwetsbaarheden, interventies, dingen die wel en die niet goed gaan, dat schept vertrouwen. Zo doen we dat bij de kinderen toch ook?
De betekenis van afrekenen is negatief. Het gaat over afbetalen, over schuld of over betaald zetten. Daar tegenover staat het afleggen van rekenschap: iets realiseren, er aandacht aan schenken. Rekenschap afleggen gaat ook over verantwoorden, maar met een heel andere insteek: vertrouwen over wat je doet.
We werken met z’n allen in een publieke sector, met heel veel publiek geld, met het dierbaarste van ouders die iedere dag alle vertrouwen hebben in de leerkracht en schoolleider. Onvoorwaardelijk. Logisch dat je dan iets moet doen om te laten zien wat je doet, hoe het gaat en waarom het gaat zoals het gaat. Daar is helemaal niks mis mee. Maar wel vanuit vertrouwen. Leg dus rekenschap af; verantwoord op basis van vertrouwen. Daar hebben bestuur, schoolleider en leerkracht samen iets te doen. Niemand wordt zomaar ergens op afgerekend.
Deze column van Mark van der Pol is eerder verschenen op de website van JSW